Χειρόγραφο Τετραευάγγελο.
14ος αιώνας.
ΒΧΜ 1618

Το χειρόγραφο (κώδικας) περιέχει το κείμενο των τεσσάρων Ευαγγελίων. Τα φύλλα του είναι φτιαγμένα από σκληρή περγαμηνή (επεξεργασμένο δέρμα ζώου). Το κείμενο είναι μονόστηλο και έχει γραφεί με μελανό και χρυσό χρώμα σε 20 σειρές (αράδες). Η αρχή του κάθε Ευαγγελίου κοσμείται στο πάνω μέρος από επίμηκες και πολύχρωμο επίτιτλο, ενώ στην αριστερή σελίδα συνοδεύεται από την ολοσέλιδη παράσταση του αντίστοιχου Ευαγγελιστή. Η στάχωση (εξώφυλλο) είναι κατασκευασμένη από δύο ξύλινες πινακίδες που η καθεμιά καλύπτεται από επίχρυση αργυρή πλάκα με έντονα έκτυπη παράσταση της Σταύρωσης (εμπρός) και της εις Άδου Καθόδου (πίσω).

Οι σχετικά μικρές διαστάσεις του ευαγγελίου (18 x 12 εκ.) οδηγούν στην υπόθεση ότι ενδεχομένως επρόκειτο για αντικείμενο ιδιωτικής ευλάβειας. Επομένως, το βιβλίο δεν θα χρησιμοποιούνταν σε κάποιον ναό, αλλά είναι πιθανότερο να ανήκε σε κάποιον ιδιώτη, για προσωπική χρήση από τον ίδιο και το στενό του οικογενειακό ή φιλικό περιβάλλον. Απαιτούνταν εξειδικευμένη εργασία αρκετών μηνών (ή ακόμη και ετών) για τη χειρόγραφη αντιγραφή του κειμένου και τη φιλοτέχνηση των πολύχρωμων μικρογραφιών και των διακοσμητικών γραμμάτων ή επιτίτλων. Επομένως το κόστος ήταν πολύ υψηλό και μόνο πολύ εύποροι ιδιώτες είχαν τη δυνατότητα να παραγγέλνουν, να πληρώνουν και να κατέχουν τέτοιου είδους πολυτελή αντικείμενα.

Ο κώδικας καταχωρίστηκε στο ευρετήριο των προσφυγικών κειμηλίων του Βυζαντινού & Χριστιανικού Μουσείου περί το 1940, ίσως όμως είχε φτάσει στο Μουσείο έως και δέκα χρόνια πριν. Προέρχεται από την Αδριανούπολη, η οποία βρίσκεται στο ευρωπαϊκό τμήμα της Τουρκίας, πολύ κοντά στα σημερινά σύνορα με την Ελλάδα και τη Βουλγαρία. Η παρουσία της ελληνικής κοινότητας στην περιοχή ήταν ισχυρή μέχρι το 1922, όταν ο ελληνικός πληθυσμός της πόλης (περίπου 30.000 κάτοικοι) κατέφυγε στην Ελλάδα.