Φύλλο πορφυρού κώδικα.
6ος αιώνας.
ΒΧΜ 862

Στο ΒΧΜ φυλάσσεται ένα φύλλο από χειρόγραφο πορφυρό κώδικα του 6ου αιώνα. Το βιβλίο περιέχει τα τέσσερα Ευαγγέλια (Τετραευάγγελο) και οι σελίδες του είναι κατασκευασμένες από περγαμηνή (επεξεργασμένο δέρμα ζώου), όπως συνηθιζόταν εκείνη την εποχή. Το συγκεκριμένο φύλλο περιέχει τμήμα του κατά Ματθαίον Ευαγγελίου (14: 22-31). Το κείμενο έχει γραφεί σε δύο στήλες των 16 σειρών με ελληνική μεγαλογράμματη γραφή και αργυρό μελάνι, το οποίο όμως σήμερα είναι μαυρισμένο από την οξείδωση. Αντίθετα, με χρυσό αναγράφονται η επικεφαλίδα αλλά και οι λέξεις Ιησούς και Κύριος (όσες φορές εμφανίζονται).

Ο χαρακτηρισμός «πορφυρός» παραπέμπει στην τεχνική κατασκευής, όπου τα περγαμηνά φύλλα εμβαπτίζονταν σε πορφυρό χρώμα. Από την αρχαιότητα η πορφύρα υπήρξε η ακριβότερη και ωραιότερη βαφή, η οποία παρασκευάζεται από όστρακα. Κατά τους βυζαντινούς χρόνους η πορφυροβαφή αποτελούσε κρατικό μονοπώλιο και η χρήση της ήταν συνδεδεμένη με τον αυτοκράτορα και το περιβάλλον του. Αυτό αποτελεί σαφή ένδειξη ότι ο πορφυρός κώδικας από τον οποίο προέρχεται το σπάραγμα του Βυζαντινού μουσείου αποτελούσε πολύ σημαντικό και πολύτιμο αντικείμενο. Λόγω της φθοράς που έχει υποστεί κατά τους 15 αιώνες που έχουν μεσολαβήσει από την κατασκευή του, το πορφυρό χρώμα της σελίδας έχει πλέον κατά πολύ εξασθενίσει, ενώ «φεγγίζουν» και τα γράμματα από την πίσω όψη της σελίδας.

Στο φύλλο αναγράφονται οι αριθμοί 81 και 82, οι οποίοι παραπέμπουν στην αρίθμηση των σελίδων του κώδικα στον οποίο ανήκε αρχικά. Πρόκειται για τον περίφημο πορφυρό κώδικα Ν (Codex Petropolitanus Purpureus), το μεγαλύτερο τμήμα του οποίου φυλάσσεται στην Κρατική (πρώην Αυτοκρατορική) Βιβλιοθήκη της Αγίας Πετρούπολης. Με βάση παλαιογραφικά κριτήρια έχει χρονολογηθεί στον 6ο αι. και πιθανότατα δημιουργήθηκε σε αυτοκρατορικό εργαστήριο (σκριπτόριο) της Κωνσταντινούπολης. Περιέχει το ελληνικό κείμενο των τεσσάρων Ευαγγελίων, με κεφαλαία γράμματα από αργυρό ή χρυσό μελάνι πάνω σε περγαμηνή που έχει εμβαπτιστεί σε πορφυρό χρώμα. Έχει υπολογιστεί ότι αρχικά ο κώδικας περιείχε 462 φύλλα. Σήμερα σώζονται 231 φύλλα: 182 στη Ρωσσία, 33 στη Μονή Θεολόγου της Πάτμου, 1 στην Αθήνα και 1 στη Θεσσαλονίκη, ενώ μερικά ακόμη στο Βατικανό, το Λονδίνο, τη Βιέννη, τη Νέα Υόρκη και την Ιταλία.

Το σπάραγμα του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου προέρχεται από το χωριό Σαρμουσακλή, κοντά στην Καισάρεια της Καππαδοκίας. Παραμένουν άγνωστες οι συνθήκες κατά τις οποίες το φύλλο απομονώθηκε από τον υπόλοιπο κώδικα και ακολούθησε έκτοτε μοναχική πορεία. Μαζί με άλλα «κειμήλια προσφύγων» μεταφέρθηκε στην Ελλάδα και παραλήφθηκε από το Βυζαντινό & Χριστιανικό μουσείο στις 12 Μαΐου 1926.