ΕΛΛ | ΕΝ

Προσφυγικό κειμήλιο «τεχνοτροπίας Ρωσσικής»(10617)

Προσφυγικό κειμήλιο «τεχνοτροπίας Ρωσσικής»

Εικόνα Δευτέρας Παρουσίας.
18ος αιώνας.
ΒΧΜ 10617

Σύμφωνα με την κυριλλική επιγραφή στο πάνω περιθώριο, πρόκειται για Εικόνα της Τελικής Κρίσης του Θεού και της Δευτέρας Παρουσίας του Χριστού. Στο πάνω μέρος της παράστασης βλέπουμε τις επουράνιες δυνάμεις να προετοιμάζονται για το φοβερό γεγονός: στο κέντρο ο Πατήρ ευλογεί τον Υιό, αριστερά οι άγιοι Κωνσταντίνος και Ελένη συνομιλούν μεταξύ τους, δεξιά ο αρχάγγελος Μιχαήλ ενημερώνει τα αγγελικά τάγματα. Στο κύριο τμήμα της παράστασης εικονίζεται ο Χριστός μέσα σε Δόξα ανάμεσα στην Θεοτόκο και τον Πρόδρομο. Στα πόδια Του εικονίζονται ο Αδάμ και η Εύα, ενώ παραπλεύρως και παρακάτω Απόστολοι και διάφοροι άγιοι. Κάτω από τον Χριστό ο Σταυρός και τα σύμβολα του Πάθους μεταξύ δύο αγγέλων, και αμέσως πιο κάτω διενεργείται η ψυχοστασία. Ένα μακρύ φίδι με το κεφάλι του στα πόδια του Αδάμ και την ουρά του στα έγκατα του Άδη φέρει στο σώμα του επιγραφές που αναφέρουν τα αμαρτήματα των κρινόμενων. Στα αριστερά του φιδιού ο Απόστολος Πέτρος ξεκλειδώνει την πύλη του Παραδείσου για τους δίκαιους, οι οποίοι εισέρχονται κι έπειτα ανέρχονται προς τους ουρανούς. Στα δεξιά του φιδιού ο Απόστολος Παύλος ωθεί τους αμαρτωλούς προς τον Άδη δείχνοντάς τους τον Κριτή. Το βασίλειο του Άδη καταλαμβάνει το δεξί άκρο και όλο το κάτω μέρος της παράστασης. Στο κάτω μέρος οι αμαρτωλοί σε σειρά, δεμένοι με αλυσίδες, οδηγούνται στο στόμα της Κόλασης, ενώ ακριβώς από κάτω, στην κατώτερη ζώνη της εικόνας, αναπτύσσονται σκηνές των κολασμών στους οποίους υποβάλλονται. Η όλη παράσταση περιβάλλεται από διδακτικά και επεξηγηματικά κείμενα, όλα σε κυριλλική γραφή.

Η εικόνα ζωγραφίστηκε σε ρωσικό εργαστήριο της περιφέρειας του Βλάντιμιρ. Ο ακριβής τόπος της Μικράς Ασίας από τον οποίο προέρχεται δεν έχει καταγραφεί, ούτε και το πώς ακριβώς βρέθηκε στη Μικρά Ασία. Ξέρουμε ωστόσο ότι, από τον 16ο αιώνα, πλήθος ρωσικών εικόνων φτάνουν στις νότιες ορθόδοξες χώρες, είτε ως δωρεές Ρώσων αξιωματούχων, είτε ως αγορές ορθοδόξων, οι οποίοι επισκέπτονταν τη Ρωσία ή παράγγελναν έργα σε ρωσικά εργαστήρια.

Ο Γεώργιος Σωτηρίου παρέλαβε την εικόνα με απόδειξη από την Επιτροπή Κειμηλίων Μικράς Ασίας στις 19 Μαΐου 1927 και την εξέθεσε το 1930 στην αριστερή πτέρυγα της αυλής της «Βίλας Ιλίσια», στον τοίχο αίθουσας, στον οποίο είχε συγκεντρώσει δείγματα «Ξένης Μεσαιωνικής Αγιογραφίας». Παρέμεινε εκεί έως τη δεκαετία του 1990, όταν ο χώρος αυτός έπαψε να είναι εκθεσιακός. Μεταφέρθηκε στην αποθήκη, και από εκεί, το 2010, στη νέα μόνιμη έκθεση. Πρόκειται για μία από τις πέντε ρωσικές εικόνες που φυλάσσονται ως προσφυγικά κειμήλια στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο.